Leidinggeven met falen en opstaan begint met campingbaas Dirk: een ogenschijnlijke nachtmerrie voor elke manager, omdat hij niets vastlegt, iedereen ruimte geeft en ervan uitgaat dat gasten vanzelf betalen. In Dirks wereld is dat logisch: fouten zijn geen risico om te vermijden, maar grondstof voor ontwikkeling. De toon is gezet. Waar controle en angst verstarren, ontstaat bij Remko van der Drift proactieve zelforganisatie, leerenergie en innovatie. Dit boek laat zien hoe je zo’n faalkundige cultuur niet romantiseert maar bouwt, zowel in teams als in jezelf als leider.
Twee delen, één belofte
Het boek is helder gestructureerd. Deel 1 richt zich op het bouwen van een faalkundige cultuur aan de hand van vier pijlers; deel 2 haalt je als leider door de wasstraat met ACT-principes (Acceptance & Commitment), sleutelt aan je overtuigingen en stimuleert zelfonderzoek. De belofte: psychologische veiligheid professionaliseren én persoonlijk leiderschap verdiepen, om zo het voorbeeld in de organisatie te zijn.
De vier pijlers voor faalkunde
De kern van deel 1: fout-veiligheid, fout-verantwoordelijkheid, fout-vriendelijkheid en de moed om te proberen. Eerlijk: ik moest ze twee keer lezen voordat ze echt bleven hangen, maar ze zijn achteraf verbazend logisch. Verrassend genoeg kostte het toegeven dat ik niet alles in één keer snapte me weinig moeite; blijkbaar heeft Dirk direct al wat in gang gezet.
Allereerst moet spreken over fouten veilig zijn: open, zonder repercussies. Dán kun je verantwoordelijkheid organiseren en tools inzetten om fouten op te lossen. Vervolgens kweek je fout-vriendelijkheid: de menselijke, niet-moralistische houding als het misgaat. Tot slot komt moed: onderscheiden welke fouten bij leren horen en welke je wilt voorkomen, en toch bewust experimenteren.
Die volgorde is meer dan theorie. Het boek eist dat je de gespreksruimte eerst goed inricht. Pas als ‘ik kan maar beter niks zeggen, want …’ verdwijnt, kun je verantwoordelijkheid en tooling laten landen. Dat gesprek gebeurt niet in het luchtledige, maar in een team met taal, rituelen en machtspatronen. Daar helpt het boek je praktisch bij.
Psychologische veiligheid: van begrip naar gedrag
Van der Drift bouwt stevig voort op het werk van Amy Edmondson: psychologische veiligheid is de wil om interpersoonlijke risico’s te nemen in een context. Als fouten niet bespreekbaar zijn, worden ze verhuld; ze verdwijnen niet. Teams die fouten op ooghoogte brengen, waarin mensen ongeacht rang of positie de eigen fouten bespreken, werken beter samen en leren sneller. Het boek schuift van inzicht naar interventie: elk hoofdstuk sluit af met werkvormen, oefeningen en voorbeelden.
Een oefening die bleef hangen: de onzichtbare hiërarchie. Iemand observeert wie de meeste ruimte neemt, wie tegenspraak levert en hoe op fouten wordt gereageerd. Daarna teken je als team de machtslijnen uit en check je wie zich gehoord voelt. Klinkt abstract, maar de instructies zijn concreet en uitvoerbaar. Deze koppeling van theorie en handelingsrepertoire maakt de pijlers praktisch.
Tools die je morgen kunt inzetten
Alle pijlers volgen dezelfde route: uitleg → tools → inspiratie (zoals filmtips voor teamreflectie). Je krijgt formats om tegengeluid te belonen, afspraken te maken over het ‘hoe’ en fouten systematisch te bespreken. Het boek draagt zo bij aan een operationalisering van leren: niet nog een poster aan de muur, maar gesprekken, rituelen en besluitvorming die fouten normaliseren en benutten.
Deel 2: de leider als instrument
Dan gaat het echt om de leider. Deel 2 heeft een licht zelfhulpachtig karakter - in de goede zin. Je onderzoekt eigen overtuigingen, perfectionisme en impostersyndromen, en schrijft brieven aan je jongere ik. Dat raakt aan voorbeeldgedrag: een onfeilbare manager creëert geen faalvriendelijke cultuur. De oefeningen zitten midden in de tekst, waardoor reflectie en toepassing in elkaar grijpen. Ik merkte dat dit deel je dwingt om ego, schaamte en controle niet te maskeren met managementtaal.
Een mooi slotbeeld: dirigent Riccardo Chailly die zangeres Maria Piras zichtbaar vertrouwen geeft wanneer blijkt dat ze het verkeerde stuk instudeerde. Hij kiest niet voor afstraffing, maar voor steun, met een briljant resultaat. Even op hun namen zoeken en je hebt de scène zo gevonden op YouTube; het is een compacte masterclass faalkundig leiderschap.
Stijl en taal
De schrijfstijl is bloemrijk en metaforisch. Dat geeft vaart en beelden, al maakt het sommige concepten minder concreet en moest ik soms in de herleesstand. Het gebruik van deze taal maakt het wel makkelijker om over schaamte en mislukking te praten. En precies dat gesprek moet je voeren. De toon blijft professioneel; het instrumentarium is actueel en gestoeld op onderzoek én praktijk.
Voor wie is dit boek?
Dit boek is geschikt voor HR-managers, leidinggevenden, trainers en teamcoaches die cultuur willen veranderen met concrete interventies. Het past bij organisaties die verder willen dan slogans over ‘leren van fouten’ en in governance, rituelen en taal willen investeren. De combinatie van theorie, tools en verhalende voorbeelden maakt het geschikt voor MT’s die prestatie- en leercycli willen versnellen zonder de menselijkheid te verliezen.
Leidinggeven met falen en opstaan is verrassend praktisch, rijk geïllustreerd en direct inzetbaar. Het verbindt psychologische veiligheid met dagelijkse routines en persoonlijk leiderschap met teamdynamiek. Niet alles landt in één keer, maar je leert door te doen. Het slotakkoord is speels en consequent: de auteur nodigt je uit om fouten in het boek te zoeken. Ik heb ze overigens niet gevonden.
Over Ria van Dinteren
Ria van Dinteren is spreker, docent, facilitator, leermanager, organisatieadviseur bij Breinwerk BV en hoofdredacteur van Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties (TvOO).